Suzanne VALADON

DE MODELO A PINTORA DA BOHEMIA PARISINA

Marie-Clémentine Valadon (Bessines-sur-Gartempe, Haute-Vienne, 23 de setembro de 1865 - París, 7 de abril de 1938), máis coñecida como Suzanne Valadon, por atoparse sempre rodeada de vellos, foi unha pintora francesa do postimpresionismo.

Filla dunha lavandeira viúva, comezou traballar con 11 anos e aos 16 fíxose acróbata, pero unha caída rematou con esa actividade. Antes de ser artista foi de todo, modista, obreira, funeraria, camareira, acróbata, modelo, ... e por último pintora.

Tamén adicouse ao debuxo e ao grabado. Practicou todos os xéneros, desde o retrato e os espidos ata a natureza morta e a paisaxe.

Adán e Eva

Debido a súa beleza converteuse en modelo de artistas como Toulouse Lautrec, Renoir, Puvis de Chavannes, Degas, … aparecendo en moitos cadros da época. Namentres, ela vai aprendendo os rudimentos da pintura e iníciase como pintora. Degas deulle o seu apoio e anímouna a seguir pintando, o que continuou facendo o resto da súa vida.

Suzanne Valdon era unha muller libre e tivo numerosos romances con impresionistas, pero a quen lle rompeu o corazón foi a o músico Erik Satie. Casou dúas veces, a última con André Utrer, amigo do seu fillo Maurice, quen recibira o seu apelido do pintor Miquel Utrillo.

Era entravagante, ao punto de estar sempre cun feixe de cenorias e ter unha cabra no seu piso para que comera os seus malos debuxos. Mesmo aos seus moitos gatos alimentábaos os venres con caviar. Morreu rodeada de amigos e familia, e libre, como había vivido sempre. 

Aprendeu soa a debuxar e tardou dez anos en adquirir un estilo propio. Na súa obra destaca o seu dominio das composicións e o vibrante dos seus coloridos. Pintou homes e mulleres, e mellor que ninguén da súa época. 

Os seus debuxos, increíblemente bellos, realistas e delicados á vez, caracterízanse por un trazo máis groso do normal que separa cada elemento do seu entorno.

Bodegón con flores e unha piña, 1922

Marie Coca e a súa filla Gilberte, 1913

Supostamente Suzanne Valadon foi unha excepción pero houbo moitas outras artistas da súa xeneración como Louise Abbéma, Seraphine de Senlis, Georgette Agutte, Élisabeth Sonrel, Jeanne Bardey, Berthe Morisot, Lucie Costurier, Louise Breslau, Romaine Brooks, Jaqueline Marval ou Camille Claudel.

E outras non tan contemporáneas, pero de época similar como Mary Cassatt, Marie Vassilieff, Marie Laurencin, María Blanchard ou Tamara de Lempicka. Mesmo a propia Suzanne deu clases e tivo discípulas.

Ao recoñecer a unha soa muller exclúese a posibilidade da existencia das demais, isto é, da realidade histórica de que houbo mulleres artistas, sobre todo a partir da segunda mitade do século XIX, pero moitas permanecen aínda ocultas e esquecidas.

Máis información en Wikipedia, Artevisual, HªArte, Infobae, Vídeo, MNC

Antonia Louisa BRICO

PRIMEIRA DIRECTORA DE ORQUESTRA NEERLANDESA

Antonia Louisa Brico naceu en Rotterdam o 26 de xunio de 1902, pero ao pouco tempo foi adoptada polo matrimonio Wolthuis que a renomeou Wilhelmina. Cando tiña cinco anos emigraron aos EEUU, instalándose na cidade dos Ángeles.

Dende pequena gustaballe a música, compaxinaba os seus estudos na Escola Secundaria de Oklahoma con clases de piano e con 17 anos xa era unha pianista consumada. Pero o seu grande sono era chegar a ser directora de orquestra. 

En 1919 descobre as súas orixes, abandona á súa familia adoptiva, recupera o seu nome e estuda Artes Liberais na Universidade de Berkeley, en California; mentras tanto traballa como asistente de dirección na Ópera de San Francisco. Trala súa graduación marcha a Nova Iorke para atopar o seu camiño na música.

Pero na época, a dirección non era un traballo para mulleres e, en 1926 vai vivir a Hamburgo onde aprende co director de orquestra Karl Muck. Continúa os seus estudos en Berlín chegando a dirixir por primeira vez en 1930 á Orquestra Filarmónica.

A partir de entón Antonia Brico foi invitada a dirixir algunhas das máis importantes orquestras do momento, como a Sinfónica dos Ángeles, a de San Francisco e a Filarmónica de Hamburgo. En 1933 consegue dirixir a Orquestra Sinfónica de Músicos de Nova Iorke.

O 25 de xullo de 1938, para demostrar ‘o seu dominio técnico e comprensión musical, ante a mirada atenta de aproximadamente tres mil espectadores, Antonia Brico alzou a súa batuta, dirixindo á Orquestra Filarmónica de Nova Iorke.

Durante o concerto se interpretaron a obertura Leonora de Beethoven, a Sinfonía núm 1 de Sibelius, Romeo e Xulieta de Chaikovski, os Mephisto-Walzer de Liszt e, finalmente, o preludio ‘Die Meistersinger‘ de Wagner. 

Aínda que dirixiu ás máis prestixiosas orquestras do mundo nunca poido ser nomeada directora titular, sempre o facía como convidada e soportando os comentarios machistas e os desaires de músicos e empresarios musicais que non era capaces de recoñecer que era unha boa directora. O feito de ser muller contaba máis que o seu talento.

En 1934, cansada de tanto prexuizo, decidiu crear a súa propia orquestra, formada única e exclusivamente por mulleres, a New York Women's Symphony. O proxecto recibiu o apoio da Primeira Dama dos Estados Unidos, Eleanor Roosevelt, e durante catro anos foi todo un éxito. 

Nembargantes, cando en 1939 aceptou a entrada de homes músicos e pasou a chamarse Orquestra Sinfónica Brico,  comezou a declinar.

Durante a década de 1940, Antonia Brico viaxou por todo o mundo e realizou unha xira na que actuou como directora e como pianista. Foi "invitada" a dirixir decenas de orquestras, entre as que destacan a Orquestra Sinfónica de Helsinki e a Japan Women’s Sinfonia.

En 1947 instalouse definitivamente en Denver onde aceptou dirixir unha pequeña orquestra e encargouse de distintos proxectos musicais, fundou a Sociedade de Bach, o Conxunto de Corda de Mulleres e a Orquestra de Homes de Negocios de Denver, ata a súa xubilación en 1985. Pero o seu nome foi esquecéndose pouco a pouco.

En 1974 estrenouse un documental sobre a súa vida, Antonia: a Portrait of a Woman, dirixido pola cantante folklórica Judy Collins, antiga alumna súa, e a cineasta Jill Godmilow. 

En 1975, foi invitada ao Mostly Mozart Festival de Nova Iorke; as entradas esgotaronse enseguida e tiveron que facer unha función extra. CBS grabou ambos concertos en LP que agora están accesibles en línea.

En 1977 realizou o seu último concerto coa Brooklyn Philharmonia, e en 1981 deixou a dirección continuando só coa ensinanza.

En 1988 cae e rompe un cadril e máis tarde, Antonia Brico falece na residencia Bella Vita Towers en Denver o 3 de agosto de 1989. Para entón, aínda non existía ningunha directora de orquestra cun posto fixo en ningunha orquestra do mundo.

A cineasta holandesa Maria Peters recolle  a súa historia na película A directora de orquestra, estreada en 2018 e logo editou unha novela biográfica co mesmo título.​

Antonia Brico foi a primeira muller que dirixiu a Orquestra Filarmónica de Berlín na década de 1920, hai documentos que proban que antes que ela, Ethel Leginska, uns anos maior, tamén sufriu os prexuizos da época en torno á dirección, pero a historia non a recoñee como a primeira directora destas agrupacións.

Máis información en Cine, Wikipedia, Hª, Película, HNG, Mujeres, Melómano, Arte, Lila