Salima NAJI

ECO-ARQUITECTA E ANTROPÓLOGA MARROQUÍ

O 19 de xaneiro de 1971 naceu en Rabat, de nai francesa e pai marroquí Salima Naji, unha das defensoras máis destacadas da protección do patrimonio arquitectónico e a preservación das técnicas de construción tradicionais e locais en Marrocos.

É arquitecta DPLG (Diplômée Pour Le Gouvernement) pola "École d'Architecture de Paris-la-Villete", pero primeiro formouse en Estética na Universidade Paris VIII (Diplôme du Laboratoire de Troisième cycle "Arts, Esthétiques Sciences et Technologies de l’Image", e cando xa era arquitecta estudou Antropoloxía da Arte na "École des Hautes Études en Sciences Sociales" en Paris, doutorándose en Antropoloxía Social.

Desde 1993, estivo investigando a arte do Atlas e as rexións presaharianas de Marrocos, e realizou viaxes de estudo compartindo a vida cotiá das persoas que viven alí e coñecendo aos seus artesáns; polo que o seu traballo ten un enfoque humano e patrimonial á vez.

Lola Varela, no seu artigo "Salima Naji: a eco-arquitectura e o saber ancestral" do 6 de xaneiro deste ano 2023, publicado en Nós Diario, comenta: 

"Todas as obras realizadas por Salima por Marrocos adiante, teñen os seguintes elementos en común: fan uso de materiais locais que precisan dos coñecementos dos artesáns, o uso do cemento está reducido ao mínimo; rescatan formas arquitectónicas tradicionais que permiten crear espazos saudables e agradables, onde diminúe moito o consumo enerxético; as obras realízanse coa participación de traballadores locais que aportan os seus saberes coa perspectiva de crear cadeas produtivas de construción ecolóxica e formar una nova xeración de artesáns que contribúa a fixar poboación."

Maternidade de Tissint

Recibiu varios premios entre eles o "Prix Jeunes Architectes", de la Fondation EDF en xuño de 2004, o que lle permitiu conseguir a revitalización en profundidade de mezquitas rurais, celeiros, Ksours (castelos) e kasbas (ciudadelas),... así como levar a cabo proxectos de utilidade social (maternidades, centros culturais, centros de mulleres, escolas,...).

Otorgáronlle tamén a "Médaille d’or Arts Sciences et Lettres de la Société Académique d’éducation et d’encouragement", da Académie Française, en 2006; o "Takrin de l'Ordre des architectes du Maroc", en 2007; o "Prix Holcim di Développement Durable, Afrique-Moyen-Orient", en 2011 e o "Prix du merite", en 2019.

Quedou finalista en 2013 e no 2022 nos premios Aga Khan de Arquitectura, cos proxectos "Préservation des architectures sacrées et collectives des oasis du Maroc" et "Amélioration de la vallée d'Issy", respectivamente.

É autora de varias obras de referencia sobre as arquitecturas vernáculas do Sur de Marrocos :
"Greniers collectifs de l'Atlas - patrimoines du Sud marocain", en 2006

"Fils de Saints contre Fils d'Esclaves", en 2011
"Architectures du bien commun : Pour une éthique de la préservation", en 2019.

Participou co equipo científico na creación do museo bereber Jardin Majorelle, en 2011 e é investigadora asociada no Centre Jacques Berque de Rabat-CNRS e do Laboratorio de CRESSON (Centre de Recherche sur l’Espace Sonore et l’environnement urbain), en Grenoble, sobre entornos urbáns.

Na súa páxina web, Salima Naji, poden verse fermosas imaxes dos seus proxectos.

Máis información: Salima, Naji, NósDiario, Retrospectiva, Archipill, aemagazine, Wikipedia, Ideas, Finalista.

Ana CARO de MALLÉN

"A MUSA SEVILLANA"

CRONISTA E DRAMATURGA DO SÉCULO DE OURO

Poeta e dramaturga española do século XVII, Ana Caro de Mallén de Soto,  é recoñecida hoxe, xunto a Mª Rosa Gálvez, como unha das dramaturgas máis notables da época moderna.

Naceu en Sevilla ou Granada en 1590 e finou en Sevilla o 6 de novembro 1646, víctima da peste. O que explicaría que moitas das súas obras foran queimadas, polo que a maior parte dos seus libros perdéronse.

Xunto ao seu nome hai unha indicación: "Ana María, escrava de Gabriel Mallén". Dese feito dedúcese que os seus proxenitores deberon de ser mouriscos xa que o afillamento estaba apoiado pola Coroa, ante o problema social que xeraba este grupo. Con todo, non se sabe se era orfa dalgún rebelde mourisco ou filla dunha escrava desta orixe.

Documentos conservados demostran que cobrou por algunhas das súas relacións poéticas e obras de teatro, polo que é considerada como unha das primeiras escritoras profesionais.

Varios críticos fan unha lectura feminista ou proto-feminista da súa obra, xa que inclúe nela a súa vontade de dar a súa opinión sobre temas que afectaban especialmente ás mulleres, como a "muller desfrazada de home", moi recorrente no teatro do Século de Ouro para recuperar a honra, tamén a sororidade ou solidariedade feminina, a castidade e o matrimonio.

Algunha das súas obras son "Décimas a Doña María de Zayas y Sotomayor" (1638) ou "El conde Partinuplés" (1653), pero a escritora revela que era consciente do mundo patriarcal no que vivía en "Valor, agravio y mujer".

Neste escrito ironiza sobre a sociedade na que vive e ridiculiza algúns valores típicamente masculinos (patriarcais). É unha comedia de enredo de ambiente palatino que desenvolve o mito de Don Juan, invertindo a historia con alusións a El burlador de Sevilla. 

A obra poética coñecida son 4 relacións impresas, encargos de descripcións de feitos dignos de feliz recordo, que se imprimen en pliegos soltos como unha literatura de masas.

Tamén escribiu unha Loa sacramental na que xoga coas distintas xergas que se podían escoitar na cidade. 

Formou parte da Academia Literaria do Conde de la Torre e escribiu sobre todo poemas extensos sobre eventos, celebracións e festas públicas, por exemplo Romance por la victoria de Tetuán (1633).

Máis informacion en: GlWikipedia, Wikipedia, Biblioteca, Biografía, MCN, Andalucía, Barroco, Varona