BARRA DE MENÚ

Mª Antonia ROSALES SANTIAGO

UNHA MULLER EXCEPCIONAL

Neste 8 de marzo de 2024, día Internacional da Muller, antes día da Muller Traballadora, quero lembrar unha muller, traballadora incansable e moi especial, Toñi, que ven de deixarnos, como non podía ser doutra maneira polo moito amor que nos deixou, o derradeiro 14 de febreiro, o día das e dos Namorados.

Non se trata dunha persoa famosa, ilustrada, que fixera algo grande e con moita sona, senón que ela facía as cousas básicas da vida cunha intelixencia innata que se traslucía polo súa grande capacidade de adaptación aos avatares da vida.

O 26 de xaneiro de 1953 nacían nunha aldea de Marín, na provincia de Pontevedra, dúas irmás xemelgas, Carmen e Mª Antonia. Carmen deixou soa a Toñi ao cabo dun ano por mor dunha meninxite. Toñi a partir de entón sempre sentiu que lle faltaba a súa outra metade.

Despois viñeron moitos máis fillos e fillas e Toñi, como irmá maior, sendo o pai pescador e estando todo o día no mar, e a súa nai vendendo o peixe polas aldeas e secando cazapas, tivo que deixar ben cedo a escola, que tanto lle gustaba, e coidar da casa e sobre todo do seu irmán e da súa irmá pequenos.

Máis tarde traballou en moitos oficios, xa de pequena nunha conserveira, e despois converteuse nuha profesional da limpeza e dos coidados; tanto cosía un botón, regaba as plantas ou facía a comida como axudaba facendo máis doados os últimos tempos das persoas dependentes das que coidaba, que foron moitas. Tamén sabía de cans, tivera dous pastores!

Casou e tivo unha filla e un fillo, os seus dous grandes amores, da e do que se sentía moi orgullosa e feliz. 

Toñi era unha muller guapa por fora, aínda que nunca utilizou a súa beleza para ningún fin, pero sobre todo a súa beleza estaba no seu interior. Era alegre, a pesar dos malos tragos da vida, sempre estaba de bo humor e presta a soltar unha gargallada. 

Valente, moderna, actual, ao día do que pasaba no mundo e no seu entorno, aceptaba as cousas tal como viñan, sen dobreces, sempre desposta a solucionar todos os problemas, sen pensar nela; primeiro estaban as outras persoas. Pero por iso non deixou de desfrutar da súa vida.

Coñecímonos hai máis de 18 anos cando eu necesitaba de alguén para compaxinar as tarefas domésticas e o meu traballo, e ela quería manterse por ela mesma sen depender de ninguén. Ao longo de todo este tempo, mesmo despois de estar ambas as dúas xubiladas, falabamos case todos os días. Comentabamos as novas que xurdían sen deixar de lado as nosas propias inquedanzas. E pouco a pouco fixémonos amigas.

Que sería da nosa vida sen Toñi ou outras persoas coma Toñi que se ocupan das cousas aparentemente simples, pero as máis trascendentais da vida, cociñar, limpar, lavar,... e fundamentalmente coidar, escoitar e dar cariño!?. 

Reivindicar de paso neste día a importancia dos coidados, tradicionalmente levados a cabo por mulleres, moi pouco e moi mal pagados e moito menos recoñecidos, e avogar pola corresponsabilidade entre homes e mulleres.

Para máis información pódese preguntar á súa familia, ás súas amizades e a calquera das moitas persoas que a coñecimos e que gardamos dela a imaxe dunha muller excepcional. Un exemplo a seguir!

FEMINISTAS RADICAIS

FEMINISMO RADICAL

Este feminismo proponse buscar a raíz da dominación. Polo tanto oponse radicalmente ao patriarcado como causa da organización política e social existente. Non propón unha reforma do patriarcado senón a eliminación ou a súa supresión total.

Diferénzase do feminismo liberal porque este só pide a integración das mulleres no mundo do traballo asalariado e da cultura e de todos os ámbitos da vida pública tal cal os coñecemos, coas súas mesmas regras. Para as feministas radicais, polo contrario, mellorar a condición das mulleres implica moito máis que a incorporación feminina ao espazo público.

A modo de síntese, as feministas radicais teñen como obxectivos de loita: 
  • retomar o control sexual e reprodutivo das mulleres 
  • aumentar o seu poder económico, social e cultural
  • destruír as xerarquías e a supremacía da ciencia
  • crear organizacións non xerárquicas, solidarias e horizontais (Gamba, 2008).

Pronúncianse polo feminismo da diferenza, que propón unha revalorización do feminino, formulando unha oposición radical á cultura patriarcal e a todas as formas de poder, rexeitan a organización, a racionalidade e o discurso masculino (Jaggar, 1983).

O feminismo radical orixinouse nos movementos contestatarios dos Estados Unidos de América nos anos sesenta do século XX. A diferenza das súas compañeiras feministas, as radicais apartáronse para fundar o Movemento de Liberación da Muller, sostendo que a opresión das mulleres é a opresión primaria, transversal a todas as opresións que derivan do patriarcado.

Este feminismo non é reformista porque o patriarcado non se pode reformar senón só abolir. A súa abolición é o que busca o feminismo radical e con iso, toda forma de discriminación contra as mulleres como a violación, a prostitución ou a pornografía.

Entre outras formas, o cambio no feminismo radical debe facerse a través de estratexias de co-educación que cuestione os roles e normas sexistas.

Desde FeminismoINC, co convencemento  da pertinencia e necesidade de radicalizar (ir á raíz), esta loita, durante todo o 2023,  consistiu na publicación da vida e da obra de 12 feministas emblemáticas desta corrente, cuxo legado e propostas seguen vixentes nos nosos días. Elas son

  1. Andrea Dworkin (EEUU) 
  2. Gerda Lerner (Austria) 
  3. Kate Millet (EEUU) 
  4. Marcela Lagarde (México) 
  5. Amelia Valcárcel (España) 
  6. Gioconda Espina (Venezuela) 
  7. Chimamanda Ngozi Adichie (Nigeria) 
  8. Shulamith Firestone (Canadá) 
  9. Celia Amorós (España) 
  10. Sheila Jeffreys (Reino Unido) 
  11. Rita Segato (Argentina) 
  12. Germaine Greer (Australia)

Andrea Dworkin (EEUU) (1946-2005): escritora e activista feminista. Abolicionista da prostitución e a pornografía. Sinalou en varias oportunidades o vencellado que están a pobreza e a violencia cara ás mulleres. "Odiase ao feminismo porque se odia ás mulleres"

Gerda Lerner (Austria) (1920-2013): Historiadora e profesora universitaria. Investigadora da historia das mulleres e da orixe do patriarcado. "A ignorancia da súa propia historia de loita e logros foi unha das principais formas de manter ás mulleres subordinadas".

Kate Millet (EEUU) (1934-2017): Escritora, artista e activista social. Unha das maiores impulsoras do feminismo radical. "Tal vez non se trate de que o amor en si sexa malo, senón da maneira en que se empregou para engatusar á muller e facela dependente, en todos os sentidos".

Marcela Lagarde (México) (1948-...): Antropóloga, investigadora, política e activista. Foi quen acuñou en español o término "Feminicidio" desde 2006."O que caracteriza ao feminicidio é a impunidade social e do Estado".

Amelia Valcárcel (España) (1950-...): Filósofa, xurista, investigadora, autora, catedrática e membro do Consejo del Estado español desde 2006. Investigou o rol do feminismo na filosofía política e a ética. "O feminismo é humanismo e liberdade".

Gioconda Espina (Venezuela) (1948-...): Psicoanalista, docente, investigadora e activista. "Ningunha conquista duradera das mulleres pola igualdade de dereitos fíxose nunca sen a unidade das que pensan distinto".

Chimamanda Ngozi Adichie (Nigeria) (1977-...): Escritora, profesora y activista feminista.  “Cociñar, e as tarefas domésticas en xeral, son habilidades que idealmente deberían ter tanto homes como mulleres”. Necesitamos traballar cos homes, ensiñarlles. A masculinidade é unha cousa terrible.

Shulamith Firestone (Canadá) (1945-2012): Escritora e activista feminista. Abordou a interseccionalidade entre discriminación de xénero, raza, clase social e espazo xeográfico. O amor, máis quizais que a xestación dos fillos, é o baluarte da opresión das mulleres na actualidade”.

Celia Amorós (España) (1944-...): Filósofa, catedrática, escritora e activista feminista. Analiza o enfoque filosófico do feminismo. As mulleres non queren o identitario masculino, senón o xenéricamente humano”.

Sheila Jeffreys (Reino Unido) (1948-...): Activista, escritora e ex profesora. “No sexo heterosexual é habitual unha erotización da desigualdade, polo que necesitamos erotizar a igualdade”.

Rita Segato (Argentina) (1951-...): Antropóloga, investigadora, escritora e profesora universitaria. Especializada na análise sobre a violencia baseada no xénero, os feminicidios e o abuso sexual. Na loita contra a violencia nos encontramos todos os feminismos do mundo”.

Germaine Greer (Australia) (1939-...): Escritora, profesora e activista feminista. Analiza e critica a idea estereotipada da feminidade calificándoa como unha cárcere que impide o total desenvolvemento das mulleres.

FeminismoInc é unha ONG (Venezuela 2015), que traballa polo empoderamento feminino para que máis mulleres accedan ao poder económico, político e social nos seus ámbitos de influencia. Elaborou o pdf "#Feministas Radicales" que pódese descargar na seguinte ligazón Feministas Radicais.



Marie Louise LACHAPELLE

A NAI DA OBSTETRICIA MODERNA

O 1 de Janeiro de 1769 nace en Paris a parteira Marie-Louise Lachapelle, filla única de Marie Jonet-Dugès (1730-1797), unha coñecida matrona e neta tamén dunha parteira. 

Foi directora de obstetricia no Hôtel-Dieu, o hospital máis antigo de París. Polas súas ensinanzas é considerada a nai da obstetricia moderna. 

Moi xoven comezou traballar de comadrona grazas ás ensinanzas recibidas desde moi nena da súa nai. Logo asistíuna como matrona xefa asociada. Á idade de doce anos, xa colaboraba en partos complicados. En 1797, ao morrer a súa nai pasa a ser ela a xefa no hospital.

Continuou formándose como obstetra en Heildelberg e logo regresou a París, onde se converteu en xefa da maternidade e o hospital de nenos e nenas do novo Hospicio da Maternidade, unha rama do Hôtel-Dieu de Port Royal, que ela converteu nun centro de formación para futuras matronas.

Estas permanecían alí durante un ano, examinábanse para probar os coñecementos adquiridos e, se aprobaban, regresaban aos seus lugares de orixe para salvar vidas durante os partos. Deseña o plan de estudos para os estudos de partería e a transmisión de coñecementos.

Era contraria ao uso de fórceps e publicou libros de texto sobre anatomía da muller, xinecología e obstetricia, como Pratique des accouchements, que se converteu durante moito tempo no texto de obstétrica estándar, e no que promoveu os partos naturais, abogando por unha intervención mínima dos medicos durante os mesmos.

Ao longo da súa carreira, Lachapelle axudou a vir ao mundo a uns 40 000 bebés e recompilou estatísticas sobre un gran número de casos. Mellorou a hixiene das casas de parto, incluindo as restriccións das visitas, evitando así numerosas infeccións e reducindo as taxas de mortalidade infantil; optou por suturar inmediatamente os perineos desgarrados e ideou un método de intervención nos casos de placenta previa

Tamén ideou unha maniobra para rotar a cabeza do feto cunha soa rama do fórceps (Maniobra de Lachapelle). Practicou a versión podálica e describir a maneira de transformar unha presentación cefálica de frente nunca de cara.

Faleceu o 4 de octubro de 1821, dun cancro de estómago.

Por ser muller, matrona e non médica, estivo moito tempo esquecida.

Máis información en Wikipedia, MujeresconCiencia, National, Heroínas, Enfermería, Medicina, Poeisis, Frwiki.




Elizabeth BLACKWELL

A PRIMEIRA MÉDICA TITULADA

Elizabeth Blackwell foi a primeira muller diplomada en medicina nunha universidade de EE UU, a primeira en conseguir exercer a profesión en todo o mundo e a primeira en ser incluida no Rexistro médico do Reino Unido.

Naceu o 3 de febreiro de 1821 en Bristol e faleceu en Hastings (Inglaterra) o 31 de maio de 1910. Tiña 4 irmás e 4 irmáns que foron educados por igual e aprenderon que un marido non era unha garantía de seguridade. Ningunha das fillas casou.

Estaba de acuerdo coa escritora e editora trascendentalista Margaret Fuller, quen proclamara que a humanidade non acadaría a iluminación ata que as mulleres demostraran que eran capaces de calquera cousa que elixiran, e que ese logro era unha cuestión de talento e traballo, non de sexo. Elizabeth Blackwell quería ser alguén cuxa vida encarnara a idea de Fuller.

Primeiro fíxose mestra, pero cando unha amiga lle dixera antes de morrer que se o médico fora muller non houbera pasado tanta dor, decidiu ser médica. Pero non tivo doado ser admitida nas facultades. Ao final poido estudar Medicina no Geneva Medical College en Nova Iorke (EEUU), graduouse en 1849, sendo a primeira da súa promoción e publicou a súa tese sobre o tifus. 

Logo marchou a Paris, onde se fai partera e infectaselle un ollo polo que non pode exercer a cirurxíaMáis tarde en Londres coñeceu a Florence Nightingale (innovadora da enfermería), e ao regresar a EE UU fundou, xunto a súa irmá Emily (a terceira muller en recibir un título en medicina), unha Escola de Enfermería para mulleres. 

Trala guerra, en 1868 fundou unha Universidade de Medicina para mulleres. En 1869 viaxou a Londres onde exerceu a cátedra de Xinecoloxía ata o seu retiro, en 1907. Contribuiu na formación de The London School of Medicine for Women, en 1874.

Inspirou a doctoras pioneras como Elizabeth Garrett Anderson e Sophia Jex-Blake, pero se apartou da práctica e dedicouse á defensa da saúde pública, facendo campaña contra as Leis de Enfermedades Contaxiosas, que hospitalizaban ás prostitutas pola forza en lugar de centrarse nos homes que as infectaban, e así converteuse nunha dos fundadores da Sociedade Nacional de Saúde, co lema "Máis vale previr que curar".

Escribiu varios libros e estudos, incluida a súa propia biografía, por exemplo, en 1852 elaborou o ensaio As leis da vida; con especial referencia á educación física das nenas. Así como numerosos tratados para difundir entre a población femenina, consejos e recomendaciones para mellorar a súa hixiene e saúde.

Desde 1949, conmemorando o centenario da súa graduación, a Asociación de Mulleres Médicas estadounidenses, otorga todos os anos a medalla Elizabeth Blackwell para recoñecer a mulleres que contribuirán de forma destacada ao labor das doctoras.

Máis información en: Symetrías, MulleresconCiencia, Wikipedia, BBC, OMU, Galenus, Historia



Luisa CARNÉS

Periodista e escritora da xeración do 27

"Sombreireira sen sombreiro"

Luisa Genoveva Carnés Caballero, tamén coñecida polos pseudónimos de Clarita Montes ou Natalia Valle, naceu en Madrid o 3 de Xaneiro de 1905 e faleceu o 12 de marzo de 1964 en Cidade de México. 

De familia humilde e numerosa de clase obreira, ao ser a filla maior, só puido asistir á escola ata os 11 anos, polo que a súa formación foi autodidáctica e permanente, lendo a prensa e libros prestados.

Traballou como sombreireira, nun taller textil, como taquimecanógrafa na editorial CIAP (Compañía Iberoamericana de Publicacións), pero sempre aproveitaba os momentos libres para escribir.

Militante do partido comunista, apoiou a Clara Campoamor na defensa do sufraxio feminino, polo que tivo que exiliarse primeiro a Francia e logo a México, ao rematar a Guerra Civil Española. Pertencía á xeración do 27, ás "Sen sombreiro", pero foi triplemente esquecida, por comunista, por exiliada e por muller.

Escritora e periodista, sobre todo en México, a súa obra literaria consta dunha decena de novelas, unha sesentena de contos, trescentas pezas de teatro e centenares de crónicas. 

O seu primeiro conto Mar adentro foi publicado en La Voz (Madrid), o 22 de outubro de 1926 (páx. 7). Entre esta data e a primavera de 1929 publicou catro contos na prensa, un feito pouco común en persoas principiantes no mundo da cultura.

A súa primeira obra impresa, Peregrinos del calvario (1928), reúne unha serie de novelas breves con influencias de Tolstoi, Dostoyevski, o folletín e a novela popular, nun tono relixioso común aos seus primeiros textos. Aquí denuncia por primeira vez a explotación da muller.


Despois, en 1930, apareceu a súa segunda publicación narrativa Natacha, ambientada en Madrid onde a protagonista traballaba nun taller textil.

En 1934 escribe "Tea Rooms, mujeres obreras"inspirada na súa experiencia como traballadora no obrador dunha pastalería, que é considerada a súa mellor obra. En abril de 2023, Televisión Española decide grabar una serie baseada nesta obra súa, La moderna

A historia da súa fuxida a Francia, está recollida no seu libro De Barcelona á Bretaña francesa. 

Xa en México escribiu a biografía de Rosalía de Castro para homenaxeala, en Rosalía. Raíz apasionada de Galicia.

Entre as súas obras dramáticas están Así empezó..., estreada o 22 de outubro de 1936 no Teatro Lara de Madrid e outras dous publicadas en México, aínda que non hai constancia do seu estreno, Cumpleaños (1966) e Los vendedores de miedo (1966).

De catro bloques temáticos, os relatos da República, os da guerra civil e a posguerra, os de temática mexicana e os da actualidade internacional da época consta o libro 13 Cuentos (1931-1963).

O 7 de marzo de 2019 inaugurouse na Cidade dos Poetas, distrito Moncloa-Aravaca de Madrid, un parque dedicado a Luisa Carnés e en maio de 2023 representouse a súa obra no Teatro Lope de Vega de Sevilla.

Na edición de Hoja de Plata de 2016 de Tea Rooms Antonio Plaza no seu epílogo fai unha revisión desta escritora postergada.

Nesta obra Luisa Carnés escribe: "A muller nova, 'sen tipo', falou... Cando será oída a súa voz?".

Máis información en BNEWikipedia, Hoja de lata, SombrereiraLeer, Diario.es, RAH, Libreando, Carnés, rtve