AS LIBERTARIAS GALEGAS

GALEGAS SILENCIADAS

Lola Ferreiro Díaz, médica e referente do feminismo en Galicia, elabora cada ano un almanaque que lembra a doce mulleres galegas represaliadas polo franquismo e prácticamente descoñecidas. 

Este ano 2021 centrouse en mulleres militantes da CNT (Confederación Nacional do Traballo) e/ou FAI (Federación Anarquista Ibérica) investigadas por Carmen Blanco García no libro "Casas anarquistas de mulleres libertarias", baseado na colaboración de Eliseo Fernández e Dionisio Pereira "Unha achega á represión franquista contra as mulleres libertarias na Galiza".

O período da Segunda República impulsou as asociacións femeninas e feministas, segundo estas investigaciós en Galicia chegaron a ser 6.000 as asociadas; entre as más activas figuran as libertarias, todas loitaban para que os seus dereitos laborais fosen recoñecidos.

Libertarias eran as mulleres partidarias do libertarismo ou anarquismo que se adicaban ao “auxilio á rebelión”, neste caso concreto por ofrecer refuxio nos seus domicilios aos militantes fuxidos e perseguidos, sabendo que arriscaban as súas vidas. En xullo de 1937 “La Brigadilla” da Garda Civil asaltou varias casas en A Coruña, mataron aos anarquistas que atoparon, moitos mozos de vinte anos; se estaba a dona da vivenda, o máis común era que caese ese mesmo día.

Na emisora de radio a Xanela das Fucas pódese escoitar unha entrevista a Lola Ferreiro falando sobre o calendario referido ás libertarias galegas.

En abril de 2021, a Asociación Cultural "Fuco Buxán", que é unha entidade sen ánimo de lucro que toma o seu nome e a súa irrenunciable tarefa dun poema de Celso Emilio Ferreiro “Carta a Fuco Buxán”: Fuco Buxán somos todos cando reclamamos dereitos e dignidade, publicou un artigo de Lola Ferreiro no que nos fala das libertarias galegas, mulleres galegas anarquistas que loitaron contra o franquismo e, como moitas outras mulleres, foron silenciadas.

Libertarias Galegas:

 

A historia das 220 mulleres galegas visibilizadas por Dionisio Pereira e Eliseo Fernández poden lerse nas actas do II Congreso da Memoria, celebrado en Culleredo en 2005. 

Tamén atópase máis información no libro "O movemento libertario en Galiza (1936-1976)", Vigo, Edicións A Nosa Terra, 2006, dos mesmos autores.

 En "XXV anos de represión sobre os anarcosindicalistas galegos", Union Libre. Cadernos de vida e culturas 9, Memoria antifascista de Galicia, Sada, A Coruña, Ediciós do Castro, 2004, pp. 139-148

E en "Unha achega á represión franquista contra as mulleres libertarias na Galiza", Unión libre. Cadernos de vida e culturas 11, Vermellas, Sada, A Coruña, Ediciós do Castro, 2006,

As 22 libertarias galegas que foron investigadas por Carmen Blanco son:

1. - María Otero González (As Atochas)
2. - Elisa Vázquez Rozas
3. - Alicia Dorado Viso (As Atochas)
4. - Marina Rey Sánchez
5. - Pilar Suárez Marantes
6. - Josefa Calvo Cortés (As Atochas)
7. - Aurora Miguélez Pena (As Atochas)
8. - Consuelo Meitín Rodríguez
9. - Paca
10. - Alejandra
11. - Teresa Lamas Conchado
12. - María Seijas Sánchez
13. - Basilisa Álvarez González, «A Corales» ou «Sofía Rodríguez».
14. - Emilia Calderón
15. - Sebastiana Vitales Gascón: CNT
16. - Josefa Barreiro González
17. - Otilia Tobío
18. - Pilar Fernández Seijas
19. - Virginia González Pastoriza
20. - Amparo Rivas Comesaña
21. - María Josefa Becerra Laíño
22. - Primitiva Lodeiro Otero

Libertarias galegas nomeadas por Lola Ferreiro no calendario e no seu artigo (algunhas coinciden coas 22 de Carmen Blanco):

1. - María Otero González 
2. - Alicia Dorado Viso 
3. - Avelina Fernández Rey.
4. - Concepción Alfaya
5. - Felicia Bértalo
6. - Luisa Elizalde
7. - Aurora Merlán
8. - Marina Ochotorena
9. - Esther Botana
10. - Carmen Gerpe
11. - Emilia Cagide Pérez
12. - Teresa Keiler Patiño
13. - Isidora Mañas San Frutos
14. - Laura López. 
15. - Sebastiana Vitales Gascón
16. - Ángela Collado
17. - Sofía Pazos 
18. - Rosario Vizoso 
19. - Antonia Pardo
20. - Laura López
21. - Amalia Pregonas 
22. - Carlota Sanjurjo 
23. - Blandina
24. - Sara Mandiá Sánchez 
25. - Manuela Blanco
26. - Lola Blanco Montes
27. - María Bello Paz (1885-1936)
    
28. - María Otero González (1904-1937) (1)
29. - Alicia Dorado Viso (?-1937) (3)
30. - Josefa Calvo Cortés (1890-?)
31. - María Seijas Sánchez (12)
32. - Consuelo Meitín Rodríguez (1900-1994) (8)
33. - Basilisa Álvarez González “La Corales” (1896-?) ou Sofía Rodríguez (13)
34. - Emilia Calderón (14)
35. - Benita
36. - Carmen López Varela 
37. - Consuelo Grao Varela
38. - Marina Rey Sánchez (1911-?) (4)
39. - Pilar Suárez Marantes (1916-?) (5)
40. - Aurora Miguélez Pena, (1877-?) (7)
41. - Teresa Lamas Conchado (1893-?) (11)
42. - Paca de San Amaro (9)
43. - Alejandra (10)
44. - Emilia Pérez Pazos “Manchada” (1894-1960)
45. - Elisa Vázquez Rozas (1901-?)
46. - Sebastiana Vitales Gascón (1902- 2000) (15)
47. - Primitiva Lodeiro Otero (22)
48. - Josefa Barreiro González (1911-1937) (16)
49. - Otilia Tobío (17)
50. - Pilar Fernández Seijas, “A Montañesa” (18)
51. - María Josefa Becerra Laíño (1890-1938) (21)
52. - Virginia González Pastoriza (1912-?) (19)
53. - Amparo Rivas Comesaña (1894-?) (20)
54. - Dolores Blanco Montes “Lola De Cangas” (1885-1947)
55. - Carmen Pesqueira Domínguez (A Capirota)
56. - Dolores Santiago Troitiño “Pasionaria” (1904-?)
57. - Antonia Otero Martínez (Ramona) As Casqueiras
58. - Adelina Otero Martínez (irmá de Antonia) As Casqueiras
59. - Asunción Vilas López “A Vidala” (1913-1989)
60. - Carmen Jérez Rodríguez (?-1947)
61. - Joaquina Dorado Pita (?-2017): Álbum
62. -Amalia Fraguela (1884-1958) "La Antorcha"
63. - Rosario Sardina "La Antorcha"
64. - Emilia Cora "La Antorcha"

 

Película "Libertarias" de Vicente Aranda:

            

Libertarias from Lund University / LUSEM on Vimeo.