ENDE

A PRIMEIRA ILUMINADORA ESPAÑOLA

Ende (o En) foi unha iluminadora de manuscritos no Reino de León, activa a finais do século X. 

É a primeira artista na península ibérica e unha das primeiras en Europa da que se ten rexistro. Podería dicirse que Ende foi a primeira pintora da historia de España.

Parece ser que era oriunda de León ou dos arredores, como proban as referencias á arte mozárabe e mesmo islámico de moitas das súas miniaturas, anticipándose ao románico.

Posiblemente fora monxa, quizais no monasterio de San Salvador de Tábara, en Zamora, onde traballaría no Scriptorium, ou ben sería unha muller da nobreza que vivira no convento sen profesar.

No monasterio de Tábara as súas tarefas principais serían as de preservar a cultura, copiando, traducindo, estudando grego, latín, composición musical ou creando maravillosos códices ilustrados e copias de beatos, como o de Xirona, no que se atopan algunhas das súas ilustracións.

A cada un dos distintos códices manuscritos que copian o Comentario ao Apocalipsis de San Xoan realizado polo Beato de Liébana, abade do monasterio de Santo Toribio, no val de Liébana en Cantabria, no ano 776, denomínase Beato.

A obra cumbre de Ende foi a ilustración do manuscrito do Beato de Xirona chamado así porque se conserva na Catedral de Santa María de Xirona, onde foi doado no ano 1078. 

O nome de Ende, xunto co de outro iluminador, figura no colofón deste manuscrito, en latín: ende pintrix et d(e)i aiutrix fr(a)ter emeterius et pr(e)s(bite)r (Ende, pintora e axudante de Deus; Emeterio, irmán e sacerdote).

Este Beato é único pola enorme cantidade de material ilustrativo que se lle engade respecto a outros Beatos anteriores.

Consta de 284 folios e de 586 páxinas escritas en letra visigótica.

Ten tamén 114 ilustracións, cando  a media de ilustracións do resto dos beatos está entre 80 e 90. As imaxes son moi ricas en policromía e abundan o ouro e a prata.  

Polo seu colofón sábese que completouse o 6 de xullo de 975.

Ende tamén é coñecida como cartógrafa; os seus mapas representan os espazos dunha forma gráfica, así o Mapamundi que aparece no devandito Beato de Xirona.

Máis información en MuyInteresante, Ruralitas, Wikipedia, Beato de Gerona, PDF, Iluminada, Tábara, Mapas, Heroínas, Legacy, Wikiart.

Marie de GOURNAY

PRECURSORA DO FEMINISMO

O 6 de outubro de 1565, en Paris, nace Marie Le Jars, máis tarde coñecida como Marie de Gournay, que chegou a ser unha importante escritora, filóloga, tradutora, poeta e filósofa francesa dos séculos XVI e XVII. 

Filla dun nobre que veu a menos, Marie, como moitas mulleres daquela época, sabía Latín, Grego, Física, Xeometría e Historia, os clásicos e a literatura francesa, pero formouse de maneira autodidacta; así, aprendera o latín comparando textos traducidos ao francés cos orixinais.

En 1588, aos vintetrés anos, coñeceu ao filósofo Michel de Montaigne. Ela sabía da súa obra desde facía tempo e quedaron mutuamente impresionados. Entón el converteuse non só en admirador das súas ideas senón que alentouna a escribilas e publicalas, algo totalmente revolucionario para o seu tempo.

Tres anos despois do falecemento do seu protector, Marie le Jars publicou en 1595 a terceira edición dos Ensaios de Montaigne.

Gañabase a vida escribindo e realizando traducións. Ofrecía o seu traballo a raíñas, reis e á nobreza. Finalmente conseguiu poder publicar as súas obras e Richelieu concedeulle unha modesta pensión real.

É autora de Igualdade dos homes e as mulleres (1622), Agravio de damas, Apoloxía da que escribe e Copia da Vida da doncella de Gournay, onde analiza a tradición filosófica e o mundo no que vive, argumentando acerca das causas da desigualdade e os mecanismos de desautorización feminina. 

Pola súa obra está considerada como unha das precursoras históricas do feminismo. 

"Escritos sobre a igualdade e en defensa das mulleres" é unha edición que nos acerca as palabras dunha muller que xa no século XVII defendeu cuestións tan modernas como a linguaxe inclusiva e ridiculizou a aqueles que se empeñaban en relegar ás mulleres con afirmacións como esta que é, quizais, unha das súas máis famosas e brillantes aseveracións acerca da igualdade de xénero: "Non hai nada máis parecido a un gato sobre unha fiestra, que unha gata".

O seu estilo de vida foi sumamente inusual para a súa época, foi unha muller solteira que se gañou a vida a través dos seus escritos e defendeu o acceso igualitario das mulleres á educación e os postos públicos. Nos seus ensaios atacou a corrupción das cortes, ao clero e á aristocracia.

Os factores que segundo Gournay explican a subordinación da figura feminina son: a crianza nun ambiente misóxino, a educación e o lugar de nacemento. Por esta razón, defenderá un sistema educativo que inclúa ás mulleres na vida pública; e que, grazas a ilo, poida contar con unha independencia económica do varón, pudéndose permitir dedicarse a proxectos intelectuais, máis alá da tradición imposta como esposa e nai. 

Pódese considerar unha humanista, unha muller renacentista, non só por vivir nese período senón tamén polos seus amplos coñecementos en diversas disciplinas. Grazas a isto pudo dirixir un salón na súa casa onde se reunían homes e mulleres intelectuais para debatir sobre os temas máis diversos de filosofía, política e literatura.

Tras falecer en París o 13 de xullo de 1645 foi esquecida e silenciada.

Antes de morrer compilou todas as súas obras en "Les advis ou les presens de la demoiselle de Gournay", publicado en 1641. Actualmente este primeiro volume das súas obras completas publicouse de novo en 1997.

Para saber máis clicar en Wikipedia, MujeresconCiencia, MujeresHª, MujeresLila, ReF, DF, MR, Pioneiras